Przez gotowość szkolną możemy rozumieć zestaw umiejętności i kompetencji, które dziecko powinno osiągnąć zanim rozpocznie naukę w szkole.  Na gotowość szkolną składają się osiągnięcia rozwojowe, które można podzielić na trzy obszary: umysłowy, emocjonalno-społeczny i fizyczny.

Dojrzałość umysłowa – przejawia się w takich aspektach jak zainteresowanie dziecka czytaniem, pisaniem, liczeniem oraz umiejętnością skupienia uwagi na wykonywanej czynności. Zwracamy uwagę na to czy dziecko ma odpowiednio wykształconą pamięć, uwagę, percepcję wzrokową i słuchową (np. wyszukiwanie różnic i podobieństw na ilustracji, wyodrębnianie głosek). Ważne jest również to jak podchodzi do wykonywanego zadania, czy jest cierpliwe w poszukiwaniu rozwiązań, czy doprowadza rozpoczętą pracę do końca. Liczy się też zaciekawienie otaczającą rzeczywistością i otwartością na nowe sytuacje.

Dojrzałość emocjonalno-społeczna to najogólniej rzecz biorąc relacje dziecka z rówieśnikami i dorosłymi.  Opisujemy kontakty z innymi dziećmi, funkcjonowanie w grupie i przestrzeganie ustalonych zasad i reguł. Dziecko powinno bez lęku rozstawać się z rodzicami, być otwarte na propozycje nauczyciela i chętne do zabawy z innymi. Ważne jest również to, w jaki sposób dziecko buduje swoją pozycję w grupie, czy przestrzega praw innych osób, czy jest skłonne do pewnych ustępstw, jednocześnie dbając o zaspokojenie własnych potrzeb. To również umiejętność panowania nad swoimi emocjami, kontrolowania ich oraz rozwiązywania konfliktów bez złości, obrażania się lub płaczu.

Dojrzałość fizyczna – to ogólna sprawnośćw zakresie dużej i małej motoryki. Z jednej strony dziecko powinno osiągnąć pewną precyzję w zakresie drobnych ruchów, powinno w prawidłowy sposób trzymać kredkę lub ołówek. Powinno sprawnie posługiwać się nożyczkami, manipulować różnymi drobnymi elementami, zapinać guziki. Z drugiej strony powinno wykazywać pewną wytrzymałość fizyczną, sprawnie wykonywać ćwiczenia gimnastyczne, utrzymywać równowagę i być odporne na czekające je wyzwania np. siedzenie w ławce, noszenie tornistra. Bierzemy również pod uwagę koordynację wzrokowo – ruchową. W zakresie ruchu zatem dziecko powinno panować nad swoim ciałem oraz precyzyjnie wykonywać drobne ruchy.

O czego zależy dojrzałość szkolna?

Składają się na nią wszystkie dotychczasowe osiągnięcia i umiejętności dziecka. Opisane wyżej aspekty dojrzałości szkolnej rozwijane są od wczesnego niemowlęctwa. Wpływ na to ma więc z jednej strony środowisko wychowawcze, czyli dom a także żłobek a później przedszkole, w którym dziecko przebywa przez wiele godzin każdego dnia. Poza tymi czynnikami zewnętrznymi, środowiskowymi ogromną rolę odgrywają indywidualne właściwości organizmu. Są one związane z potrzebami, możliwościami, stylem poznawczym, czyli sposobem poznawania świata przez dziecko. Zewnętrzne czynniki wpływające na rozwój dziecka zależą więc w dużej mierze od dorosłych przebywających z nim oraz od tego w jaki sposób zorganizują oni otoczenie poznawcze. Inspirujące, zachęcające do aktywności badawczej, poszerzające doświadczenia dziecka na pewno mają wpływ na wiedzę dziecka oraz jego podejście do nauki na dalszych etapach edukacji.

Co zatem 6-latek umieć powinien?

  • Powiedzieć, jak ma na imię, jak się nazywa i gdzie mieszka
  • Rozumieć następstwo czasu, znać dni tygodnia, nazwy miesięcy i pór roku
  • Znać podstawowe zasady poruszania się po drodze
  • Budować wypowiedzi poprawne gramatycznie i logicznie
  • Wyodrębniać głoski w wyrazie, powiedzieć co słyszy na początku, co na końcu wyrazu
  • Dzielić wyraz na sylaby, zdanie na wyrazy
  • Określić położenie przedmiotów w przestrzeni
  • Określić stronę prawą i lewą
  • Zrozumieć, zapamiętać i wykonać polecenie
  • Współdziałać z rówieśnikami w trakcie pracy i zabawy
  • Przestrzegać norm i reguł zachowania
  • Przeżywać emocje w sposób akceptowalny dla innych
  • Wykonywać czynności samoobsługowe w łazience oraz samodzielnie ubierać się i rozbierać, zapinać guziki i wiązać sznurowadła
  • Sprawnie konstruować, majsterkować, budować z rożnych materiałów: lepić, wycinać, malować i rysować
  • Wykonywać proste ćwiczenia gimnastyczne, swobodnie biegać skakać, utrzymywać równowagę na jednej nodze, poruszać się po wyznaczonej linii, rzucać i chwytać piłkę
  • Narysować postać człowieka zachowując proporcje ciała, nazwać jego elementy
  • Posługiwać się przyborami szkolnymi, prawidłowo je trzymając (nożyczki, ołówek, kredka)
  • Nazywać figury geometryczne (koło, kwadrat, trójkąt, prostokąt) i odwzorowywać je
  • Składać obrazek z części
  • Dostrzegać związki przyczynowo-skutkowe i układać historyjki obrazkowe
  • Znać litery i podejmować próby czytania
  • Wskazywać różnice w pozornie takich samych obrazkach
  • Liczyć przedmioty do 10 i znać cyfry od 0 do 10
  • Wyznaczyć wynik dodawania i odejmowania w zakresie 10
  • Tworzyć i kontynuować rytmy
  • Dobierać w pary przedmioty, klasyfikować je według podanej zasady

Opracowała Katarzyna Kantorowicz