Adaptacja małego dziecka do nowego środowiska
Rozwój małego dziecka dokonuje się w środowisku, w którym ono żyje i z którym wchodzi w różnorodne, złożone relacje. Małe dzieci rozwijają się głównie w środowisku rodzinnym.
W wieku 3-6 lat znaczna liczba dzieci zaczyna uczęszczać do przedszkola. Powoduje to konieczność rozłąki z najbliższymi. Może to wpływać na zmianę i zakłócenie zachowania dzieci.
Istnieje system czynników wewnętrznych i zewnętrznych, które warunkują zdolności przystosowawcze małego dziecka.
Dobra adaptacja małego dziecka do przedszkola to umiejętność zaspokojenia na terenie tego środowiska własnych potrzeb oraz zdolność do spełnienia stawianych tam wymagań.
Proces adaptacji odbywa się w sytuacji szczególnie niekorzystnej dla dziecka, tj. izolacji od osób mu bliskich, które zapewniają mu poczucie bezpieczeństwa.
Procesowi adaptacji dziecka do przedszkola towarzyszy budowanie więzi z nauczycielem. Nauczyciel pod nieobecność rodziców jest dla dziecka „ostoją”.
Aby dziecko mogło dostosować się do nowego otoczenia i budować więzi z nauczycielem, musi mieć wsparcie ze strony rodziców.
„Naturalny stres adaptacyjny”
Każde dziecko, które zaczyna być przedszkolakiem przeżywa konflikt pomiędzy chęcią pozostania z rodzicami w domu, a pragnieniem bycia z rówieśnikami i zabawy z nimi.
Pójście do przedszkola jest dużą zmianą w życiu dziecka i początkowo może być dla niego trudne, oznacza bowiem:
- pierwsze dłuższe rozstanie z rodzicami i domem
- poznanie nowych osób dorosłych i dużej grupy dzieci
- poznanie nowego miejsca i jego zwyczajów
- poznanie i podporządkowanie się regułom tam obowiązującym
- podjęcie i sprostanie nowym zadaniom edukacyjnym.
Proces adaptacji – to dynamiczny proces zmian zachodzących zarówno w zachowaniu, emocjach dziecka, jak i w jego środowisku.
Dziecko podlegające prawidłowym procesom adaptacji po krótkim czasie ostrożnego wchodzenia w życie przedszkola, zaczyna zachowywać się naturalnie, potrafi dostosować się do wymogów otoczenia, ale jednocześnie, na miarę swoich możliwości i potrzeb, aktywnie wpływa na rzeczywistość.
Małe dziecko uczy się zachowań przystosowujących je do środowiska, gdy ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa, które z kolei zapewniają mu w tym wieku rodzice. Wynika to z jego właściwości psychofizycznych. Tylko w poczuciu bezpieczeństwa może poznawać przedszkole i nawiązywać kontakty, a nie koncentrować się na obronie przed nieznanym i niezrozumiałym dla niego otoczeniem.
Rola przedszkola w adaptacji:
Kształtowanie poczucia bezpieczeństwa poprzez:
- włączanie najbliższych osób dziecka w poznawanie przedszkola i osób tam pracujących oraz zasad, zwyczajów przedszkolnych,
- stopniowe oswajanie z nowym otoczeniem,
- uczenie dziecka, kto poza najbliższymi może zaspakajać jego potrzeby („kto jest za mnie odpowiedzialny, do kogo mogę się zwrócić o pomoc, do kogo przytulić”).
Główny cel spotkań adaptacyjnych to ułatwienie dzieciom pokonania progu przejścia ze środowiska rodzinnego do środowiska przedszkolnego przy aktywnym włączeniu w proces adaptacji osób dorosłych – rodziców i personelu przedszkola poprzez:
- Umożliwienie dzieciom poznania nowego środowiska w poczuciu bezpieczeństwa w towarzystwie najbliższych (poznanie: nauczycieli, sali, otoczenia, rytmu zajęć, różnych reguł panujących w przedszkolu).
- Kształtowanie poczucia przynależności do grupy przedszkolnej poprzez wspólne zabawy i rytuały.
- Zapoznanie rodziców z: koncepcją przedszkola, przyszłymi nauczycielkami, rytmem pracy przedszkola, wagą procesu adaptacji dzieci do przedszkola.
- Przygotowanie rodziców na udzielenie dziecku wsparcia i pomocy w procesie przystosowania do przedszkola.
- Stworzenie okazji personelowi przedszkola wcześniejszego poznania swoich wychowanków i ich rodziców, nawiązania z nimi kontaktu oraz uzyskanie informacji zwrotnych od rodziców o ich oczekiwaniach i niepokojach dotyczących startu przedszkolnego.
Rola rodziców na spotkaniach adaptacyjnych jest bardzo ważna i polega na:
- zapewnieniu dziecku poczucia bezpieczeństwa poprzez wspierającą obecność na zajęciach
- pomocy w poznawaniu przedszkola i najbliższego otoczenia
- towarzyszeniu w pierwszych zabawach w grupie rówieśników
Rola rodzica podczas spotkań adaptacyjnych:
- Rodzic pełni rolę „bezpiecznego portu”
- Rodzic wspiera i pomaga dziecku:
– jest obecny na sali,
– przytula dziecko, gdy ono czuje się niepewnie,
– pomaga mu w trudnych dla niego sytuacjach. - Rodzic wspiera samodzielność dziecka:
– zachęca do zabawy, do udziału w zajęciach
– podprowadza do grupy rówieśników
– uczy zwracania się do nauczyciela z różnymi potrzebami
– stopniowo wycofuje się i zwiększa odległość, gdy dziecko uczestniczy w zabawach
